Một lớp học về giáo dục, bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long cho các em học sinh trên con thuyền sinh thái Ecoboat. Ảnh: Tư liệu
Dự án EcoBoat là một lớp học ngoại khoá về bảo vệ môi trường trên Vịnh Hạ Long thông qua hình thức tổ chức Con thuyền sinh thái. Dự án do Tổ chức Bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) và Ban Quản lý Vịnh Hạ Long phối hợp thực hiện, theo mô hình tổ chức các chuyến đi thực tế học tập về sinh thái, môi trường Vịnh Hạ Long cho học sinh, sinh viên... Trong quá trình triển khai, dự án còn có sự tham gia của Sở Giáo dục - Đào tạo, Tỉnh Đoàn Quảng Ninh.
Dự án được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn I (tháng 8/2005 đến 8/2008) do tổ chức FFI trực tiếp quản lý và giai đoạn II, từ tháng 3/2009 đến tháng 3/2012, dự án chính thức được chuyển giao cho Ban Quản lý Vịnh Hạ Long vận hành. Mục tiêu chính của dự án EcoBoat đặt ra là tổ chức các chương trình giáo dục mang tính thực hành cao cho giáo viên, sinh viên, học sinh, các đoàn thể tại địa phương và các đoàn học sinh trong và ngoài nước. Thông qua các buổi học ngoại khoá, các học viên có thêm những hiểu biết về các giá trị của Vịnh Hạ Long, từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của bản thân và tuyên truyền cho cộng đồng về sự cần thiết phải bảo vệ môi trường di sản Vịnh Hạ Long. Bên cạnh đó, dự án còn hướng tới liên kết và phát triển mạng lưới giáo dục môi trường với các tổ chức trong nước và quốc tế.
Với phương châm “Học mà chơi, chơi mà học”, EcoBoat được ví như một “lớp học nổi” trên Vịnh với những buổi tham quan thú vị đã đưa học viên tiếp cận trực tiếp với thực trạng môi trường của di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long. Để từ đó nhận ra những nguy cơ, mối đe doạ đang gây ảnh hưởng đến môi trường Vịnh, đồng thời cùng thảo luận, đóng góp các ý kiến, xây dựng giải pháp bảo vệ môi trường cho Vịnh Hạ Long.
Từ khi đi vào hoạt động, EcoBoat đã tổ chức hàng trăm chuyến đi với hàng nghìn người tham gia, trong đó chủ yếu là học sinh, thanh niên và cộng đồng dân cư. Mỗi chuyến đi là một khám phá mới, các học viên được tham gia những hoạt động thực tế vô cùng lý thú và bổ ích, như: Tìm hiểu các giá trị và tiềm năng của Vịnh Hạ Long; tìm hiểu những tác động của các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội tới hệ sinh thái biển; tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường (trồng rừng ngập mặn, quan trắc đánh giá chất lượng nước, thu gom rác thải trên biển, trồng cây trên đảo...; tham gia các trò chơi, nhập vai các nhà quản lý trong việc bảo vệ môi trường; rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm; bơi, câu cá, chèo thuyền, đốt lửa trại v.v..
Tất cả các hoạt động đều mang tính tập thể nên thu hút rất nhiều người tham gia, đặc biệt là học sinh, sinh viên. EcoBoat còn là nhịp cầu kết nối tình bạn, để các đoàn học sinh trong nước và quốc tế có các hoạt động giao lưu văn hoá, đóng góp từ thiện, chia sẻ khó khăn cho học sinh nghèo tại các làng chài trên Vịnh và các khu vực lân cận. Bên cạnh đó, dự án EcoBoat còn tăng cường phối hợp với Vườn quốc gia Bái Tử Long, Vườn quốc gia Cát Bà và các cơ quan liên quan tổ chức nhiều hoạt động trong việc tuyên truyền giáo dục cộng đồng tham gia bảo vệ môi trường và các giá trị của di sản Vịnh Hạ Long, cũng như tổ chức nhiều khóa tập huấn về nâng cao nhận thức môi trường cho nhân viên Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, cán bộ truyền thông, cộng tác viên và ngư dân làng chài trên Vịnh.
Thông qua các đợt tập huấn, các học viên được cung cấp thêm những kiến thức bổ ích về môi trường, kỹ năng truyền thông bảo vệ môi trường và phương pháp thực hiện... Ngoài ra, dự án còn tổ chức các hoạt động truyền thông công cộng, tổ chức triển lãm giới thiệu hoạt động tại một số tỉnh, thành; tổ chức các cuộc thi nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long với các chủ đề “Em yêu Vịnh Hạ Long”, “Làng chài Hạ Long văn minh sạch đẹp” cho học sinh, thanh thiếu niên và ngư dân tại một số làng chài trên Vịnh... Ngoài ra, dự án còn biên soạn một bộ sách giáo dục di sản dành cho giáo viên và học sinh các cấp Tiểu học, THCS, THPT để sử dụng lên lớp mỗi tháng 1 lần, giúp các em học sinh nâng cao hiểu biết của mình về giá trị của di sản và có ý thức trong việc bảo vệ di sản.
Với những việc làm thiết thực và ý nghĩa, dự án EcoBoat đã đóng góp một phần quan trọng để Vịnh Hạ Long phát triển bền vững. Hiện nay, dự án đã kết thúc, không còn được hỗ trợ kinh phí từ các tổ chức phi chính phủ, nhưng những chuyến đi thăm Vịnh theo hình thức Con thuyền sinh thái vẫn được tổ chức khi các tập thể, cá nhân có nhu cầu và đóng góp kinh phí...
Thu Nguyên