Việt Nam hoàn toàn có thể cảnh báo sóng thần trước 2 tiếng

Lũ lụt, động đất (vừa diễn ra huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An) liên tiếp xảy ra tại miền Trung khiến nhiều người lo ngại về sự bất thường của những thảm họa đến từ tự nhiên. Tuy nhiên theo ông Nguyễn Hồng Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Báo tin động đất và cảnh báo sóng thần - Viện Vật lý địa cầu, hai hiện tượng này cùng xảy ra trong thời gian ngắn vừa qua hoàn toàn chỉ mang tính ngẫu nhiên.

Tuy nhiên, ông Phương cũng cảnh báo vùng biển nước ta, đặc biệt là khu vực biển miền Trung, có nguy cơ đối mặt với hiểm họa sóng thần cực kỳ nguy hiểm. Những nguy cơ này dựa trên 25 kịch bản sóng thần có thể diễn ra trên biển Đông và bờ biển Việt Nam.

Những nghiên cứu cụ thể cũng cho thấy, vùng bờ biển Việt Nam có nhiều khả năng phải chịu sự tác động chủ yếu từ các vùng nguồn sóng thần nằm bên trong khu vực biển Đông. Mối hiểm họa của nước ta  là máng sâu Manila ở vùng biển phía tây Philippines. Máng sâu này gây ra những chấn tâm động đất rất mạnh và có khả năng phát sinh sóng thần lan qua biển Đông vào bờ biển miền Trung của Việt Nam.

Kết quả tính thời gian lan truyền sóng thần cho thấy sau khi phát sinh trên vùng nguồn này, sóng thần chỉ mất khoảng 2 giờ để tấn công vào bờ biển miền Trung. Ví dụ, nếu vùng biển Manila (Philippines) xảy ra động đất 9 độ richter thì sẽ gây sóng thần ở nước ta cao 5 - 7m tại miền Trung. Các khu vực khác như Quảng Ninh, Hải Phòng cũng có thể có sóng thần ở mức độ nhẹ.

Sơ đồ các vùng nguồn sóng thần trên khu vực Biển Đông.

(Ảnh: Viện Vật lý Địa cầu) 

“Mặc dù ở Việt Nam chưa xuất hiện sóng thần song qua một số trận động đất gần đây, khả năng xảy ra sóng thần ở Việt Nam là không loại trừ. Trong khi đó, Việt Nam mới chỉ có 25 kịch bản sóng thần có thể diễn ra là quá ít ỏi so với số lượng hàng hàng nghìn kịch bản mà các quốc gia như Nhật, Mỹ, Philipinnes… đã xây dựng” - ông Phương nói.

Về khả năng cảnh báo sóng thần của Việt Nam, ông Phương khẳng định hoàn toàn có thể chủ động. Hiện hệ thống máy móc báo tin động đất ở nước ta đã được kết nối với hệ thống quốc tế. Theo đó, khi có thông tin về động đất có khả năng xảy ra sóng thần trên khu vực biển Đông và ven biển Việt Nam, các thông số của động đất quan trắc được nhập vào hệ thống (chẳng hạn độ lớn của động đất, độ sâu chấn tiêu và tọa độ chấn tâm...), công cụ tính toán của hệ thống sẽ tự động lựa chọn kịch bản động đất gây sóng thần gần nhất với trận động đất thực và đưa ra các bản đồ cảnh báo nguy cơ sóng thần tương ứng. Từ đó có thể nhanh chóng xác định được các khu vực có khả năng chịu thiệt hại do sóng thần. Cũng trên cơ sở đó sẽ đưa ra các bản tin cảnh báo sóng thần và các biện pháp ứng phó tương ứng.

“Chúng ta hoàn toàn có khả năng cảnh báo sóng thần trước khi xảy ra khoảng 2 tiếng. Vấn đề hiện nay là chúng ta phản ứng thế nào khi nhận được thông tin cảnh báo được đưa ra” - ông Phương bày tỏ.

Những lo lắng của ông Phương là có cơ sở, bởi tại cuộc họp trực tuyến với 63 tỉnh, thành bàn giải pháp ứng phó nguy cơ động đất, sóng thần mới diễn ra, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát kiêm Trưởng Ban chỉ đạo Phòng chống lụt bão Trung ương thừa nhận: “Chúng ta đã quá lúng túng khi đối phó với động đất vào năm 2005, từ trung ương đến địa phương, sau khi nhận tin báo đã không biết làm gì, làm thế nào, chạy bao nhiêu mét...”.

Theo ông Phát, điều cần phải thực hiện ngay là các cơ quan chuyên môn cần hướng dẫn kiểm tra quy chuẩn tiêu chuẩn về xây dựng cơ sở hạ tầng, diễn tập tình huống đối phó thiên tai. Các địa phương, đặc biệt là các tỉnh miền Trung cần kiến nghị để hoàn thiện, có cơ chế tiếp nhận và xử lý thông tin gửi các đơn vị liên quan một cách nhanh nhất khi có động đất, sóng thần xảy ra như điện thoại, fax, điện cơ yếu, thư điện tử, tin nhắn điện thoại di động... Theo đó. khi có bản tin cảnh báo sóng thần, ngay lập tức các địa phương nhanh chóng thông tin đến người dân, huy động mọi người chạy lên chỗ cao nhất để trú ngụ.

 P. Thanh