Thực hiện phương châm “ở đâu có du lịch, ở đó có nhà vệ sinh (NVS) đạt chuẩn”, trong những năm vừa qua, Bộ VHTTDL, TCDL đã tích cực phối hợp với nhiều địa phương, đặc biệt tại các trung tâm du lịch lớn xây dựng hệ thống NVS du lịch đạt chuẩn nhằm nâng cao chất lượng phục vụ du khách trong và ngoài nước. Trong năm 2012, TCDL đã tích cực đôn đốc và triển khai có hiệu quả nhiệm vụ đột phá của ngành: xây dựng 50% số NVS công cộng đạt chuẩn tại các điểm du lịch trên địa bàn cả nước.
Thực ra, câu chuyện NVS du lịch thiếu và không đảm bảo tiêu chuẩn đã được ngành Du lịch quan tâm từ khá lâu. Từ đầu năm 2009, thông qua phản ánh của báo chí về tình trạng NVS vừa thiếu, vừa không đảm bảo vệ sinh tại các khu du lịch và các điểm có nhiều người qua lại, ngày 8/9/2009, Bộ VHTTDL đã có công văn số 3002/CV-BVHTTDL gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư đề nghị phát động chiến dịch “làm mới và chuẩn hóa nhà vệ sinh” theo quan điểm “ở đâu có nhiều hành khách qua lại, ở đó có nhà vệ sinh sạch đẹp”.
Điều này chứng tỏ, cơ quan quản lý nhà nước về du lịch mà cụ thể là TCDL đã nhận thức rõ chuyện “nhỏ mà không nhỏ” này. Trong quá trình thực hiện chủ trương nêu trên, TCDL đã xác định, việc xây dựng hệ thống NVS du lịch đạt chuẩn tại các điểm du lịch, đặc biệt tại các trọng điểm du lịch là một trong những yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và hình ảnh Du lịch Việt Nam. Vì thế, trong kế hoạch hoạt động năm 2012 vừa qua, nhiệm vụ xây dựng hệ thống NVS đạt chuẩn đã được xác định là một trong hai nhiệm vụ đột phá của ngành.
Để triển khai nhiệm vụ này, TCDL đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ VHTTDL ban hành Công văn số 1332/BVHTTDL-TCDL đề nghị UBND tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư lập kế hoạch đôn đốc các đơn vị quản lý các khu, điểm du lịch triển khai xây dựng hoặc chỉnh trang, nâng cấp các công trình vệ sinh công cộng hiện có đạt chuẩn phục vụ khách; Phấn đấu trong 2 năm 2013 - 2014, toàn bộ các điểm du lịch có NVS công cộng đạt chuẩn phục vụ khách du lịch; đảm bảo đến hết năm 2012 có ít nhất 50% số điểm du lịch trên địa bàn có NVS đạt chuẩn phục vụ khách du lịch.
Cùng với đó, TCDL đã xây dựng và ban hành Quy định tạm thời về tiêu chuẩn NVS công cộng phục vụ khách du lịch để tạo cơ sở cho các đơn vị, doanh nghiệp trực tiếp quản lý điểm du lịch nâng cấp hoặc xây dựng mới NVS du lịch theo đúng quy chuẩn.
Theo quy định tạm thời, ngoài những yêu cầu chung như phải đáp ứng điều kiện bảo đảm hợp vệ sinh theo tiêu chuẩn nhà tiêu dội nước tự hoại tại QCVN 01:2011/BYT, có biển báo NVS công cộng rõ ràng, bằng tiếng Việt và tiếng Anh được đặt ở nơi dễ thấy…; NVS công cộng đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch còn có thêm các tiêu chuẩn chi tiết hơn, ví dụ như ở mỗi khu vệ sinh cần có ít nhất một phòng vệ sinh cho người tàn tật nếu có điều kiện cùng các yêu cầu cụ thể khác về thiết kế kiến trúc, trang thiết bị tiện nghi, mức độ phục vụ và vệ sinh…
Theo báo cáo của TCDL về kết quả thực hiện nhiệm vụ đột phá xây dựng NVS du lịch đạt chuẩn, hầu hết tỉnh, thành phố đều đã có chỉ đạo Sở VHTTDL chủ trì phối hợp với các Sở, ngành, địa phương có liên quan lập kế hoạch, đôn đốc các đơn vị quản lý khu, điểm du lịch triển khai xây dựng hoặc chỉnh trang, nâng cấp công trình vệ sinh công cộng hiện có đạt tiêu chuẩn phục vụ khách du lịch.
Đơn cử như tại Ninh Bình, đến cuối năm 2012, Ninh Bình có 20 khu, điểm du lịch đang phục vụ du khách, trong đó 100% khu, điểm có NVS công cộng. Trong số đó có 17 khu, điểm có NVS đạt chuẩn, chiếm 85%.
Trên bình diện cả nước, theo thống kê sơ bộ đến thời điểm cuối năm 2012, cả nước có 1.359 điểm du lịch (thống kê của 60/63 tỉnh, thành), trong đó có trên 1.100 điểm đã có NVS và có 704 điểm du lịch có NVS đáp ứng Quy định tạm thời về NVS công cộng phục vụ khách du lịch, đạt 52% trên tổng số điểm du lịch cả nước đã có NVS.
Theo kế hoạch đã đặt ra, số lượng điểm du lịch cần xây mới NVS đạt chuẩn hoặc chỉnh trang, nâng cấp NVS hiện có để đạt chuẩn trong năm 2013 là 335 điểm, năm 2014 là 217 điểm. Với yêu cầu của thực tế cùng tiến độ đã triển khai trong năm 2012 vừa qua, TCDL đặt ra mục tiêu phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ đột phá xây dựng NVS du lịch đạt chuẩn ngay trong năm 2013: 100% điểm du lịch trên địa bàn cả nước có NVS đạt chuẩn phục vụ khách du lịch.
Ngày 18/2/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký phê duyệt Chương trình Hành động quốc gia về Du lịch giai đoạn 2013 – 2020. Một trong những hoạt động được nêu rõ trong Chương trình là: hướng dẫn, kiểm tra, giám sát các địa phương trong việc xây dựng hệ thống NVS du lịch đạt chuẩn phục vụ khách tại các khu, điểm du lịch.
Có thể khẳng định, việc triển khai xây dựng hệ thống NVS du lịch đạt chuẩn là một trong những giải pháp cấp bách, kịp thời và đúng hướng của TCDL trong bối cảnh hiện nay và là một trong những biện pháp thiết thực nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, bước đầu tạo ra một nền tảng vững chắc đảm bảo thực hiện thành công Chiến lược phát triển Du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.