22 phần trăm người Việt Nam thừa nhận từng sử dụng mật gấu trong đó Hà Nội có tỷ lệ sử dụng cao nhất, báo cáo mới nhất phân tích thái độ và hành vi đối với việc sử dụng mật gấu ở Việt Nam của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên cho biết.
Nam giới sử dụng nhiều hơn nữ
Báo cáo khảo sát 3.032 người từ ba thành phố cho thấy Hà Nội có tỷ lệ sử dụng mật gấu cao nhất với 35%, TP Hồ Chí Minh 16%, và Đà Nẵng 15%, bà Vũ Thị Quyên, Giám đốc Sáng lập Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên và tác giả của báo cáo, cho biết chiều 23/11 ở Hà Nội.
Bà Vũ Thị Quyên: Các loài gấu của Việt Nam đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng (ảnh: Internet)
“Theo quan điểm của chúng tôi, Hà Nội chịu ảnh hưởng của nền văn hóa Trung Quốc nên người Hà Nội có tỷ lệ sử dụng mật gấu nhiều nhất.” bà Vũ Thị Quyên nhận định.
Theo báo cáo, có tới một phần ba số nam giới được hỏi (29%) nói từng sử dụng mật gấu so với 17% ở nữ giới.
Theo bà Quyên, nam giới có khả năng sử dụng mật gấu nhiều gấp 12 lần nữ giới cho mục đích giải trí. Ví dụ họ rủ nhau đến quán rượu chỉ để uống rượu mật gấu.
Đáng chú ý, người có trình độ học vấn cao (trung cấp trở lên) có xu hướng sử dụng mật gấu nhiều hơn người có trình độ học vấn thấp (trung học trở xuống).
“Người có trình độ học vấn cao thì có mối quan hệ lớn hơn, kinh tế khá giả hơn, quan tâm đến sức khỏe hơn cho nên tỷ lệ sử dụng mật gấu ở nhóm người này nhiều hơn”, bà Quyên đưa ra dẫn chứng.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng sử dụng mật gấu cũng tăng theo độ tuổi. Nhóm ít tuổi nhất (18 - 29) và nhóm cao tuổi nhất (từ 60 trở lên) chủ yếu sử dụng mật gấu để chữa bệnh. Còn nhóm trung niên (từ 30 - 59) sử dụng mật gấu cho mục đích giải trí nhiều hơn so với các nhóm khác.
Mật gấu được dùng trong y học cổ truyền Trung Quốc từ cách đây khoảng 3.000 năm. Người Việt coi mật gấu như thần dược chữa được bách bệnh, từ đau cơ, sưng tấy, bầm tím, tiêu hóa, đau mắt đến ung thư. Điều đó cho thấy chúng ta chịu ảnh hưởng văn hóa của Trung Quốc.
Theo báo cáo, mật gấu chủ yếu được sử dụng để chữa một bệnh cụ thể (73%) và bồi bổ sức khỏe (24%).
“Nhóm đối tượng trẻ sử dụng ít mật gấu do họ chưa cần thiết phải sử dụng mật gấu để bồi sổ sức khỏe.”, bà Quyên giải thích, “Ngoài mục đích phục vụ hút mật, chân và tay gấu còn được ngâm rượu”.
Mật gấu nhiễm vi khuẩn có thể gây ung thư
Ông Tuấn Bendixsen, Trưởng Đại diện Tổ chức Động vật Châu Á (AAF) tại Việt Nam, nói: "Hơn một nửa số mật gấu mà chúng tôi thu được ngoài thị trường cho thấy mật gấu nhiễm vi khuẩn có thể gây ung thư."
“Rượu mật gấu giúp tiêu hóa, tuy nhiên nghiên cứu cho thấy, sử dụng mật gấu nhiều dẫn đến bị bệnh khác, như xơ gan, bệnh về tim.” ông Tuấn Bendixsen nói.
Hầu hết những người được phỏng vấn đều cho rằng việc sử dụng mật gấu không vi phạm pháp luật mặc dù cả hai loài gấu ngựa và gấu chó được bảo vệ trong nhóm 1B của Nghị định 32/2006/NĐ-CP-BNN về quản lý gấu nuôi.
“Về số người sử dụng mật gấu, chúng tôi chưa có con số chính thức, tuy nhiên Việt Nam sử dụng mật gấu nhiều hơn các nước khác.” ông Chris Gee, Giám đốc Chương trình Động vật Hoang dã Quốc tế, Hiệp hội Bảo vệ Động vật Hoang dã (WSPA), cho biết, “Hàn Quốc sử dụng mật gấu ít hơn Việt Nam, tuy nhiên nhiều người Hàn Quốc lại mua mật gấu ở Việt Nam khi sang du lịch.”
Nhiều gấu con được chuyển từ Lào vào Việt Nam mà “để bắt được gấu con thường thì người ta phải giết gấu mẹ”, theo bà Quyên.
Bà Quyên chỉ ra thực tế Việt Nam chưa có nghiên cứu nào thống kê có bao nhiêu con gấu, phân bố ở đâu?.
Việt Nam hiện còn khoảng 3.500 cá thể gấu nuôi nhốt, chủ yếu là gấu ngựa, đều có nguồn gốc từ tự nhiên.
“Khi thực hiện nghiên cứu này, tôi thấy những chương trình nghiên cứu tiêu thụ động vật ở Việt Nam còn rất ít.”, bà Quyên nói, “Việt Nam cần có nghiên cứu hiệu quả hơn để có cơ sở khoa học nhằm bảo vệ loài gấu ở Việt Nam.”
Ông Chris Gee đưa ra con số ước lượng chứ chưa có nghiên cứu chính thức rằng "Hiện Việt Nam có khoảng vài trăm cá thể gấu ngoài tự nhiên."
“Với tình trạng nuôi nhốt gấu như hiện nay, nếu không có biện pháp chặt chẽ hơn, loài gấu sẽ tuyệt chủng trong tương lai.” bà Vũ Thị Quyên lo lắng, “Chúng ta cần có những biện pháp cấp bách và mạnh mẽ để chấm dứt tình trạng nuôi nhốt và buôn bán trái phép tại Việt Nam”.
Cuộc khảo sát được bắt đầu tiến hành từ tháng 5/2009 và hoàn thành vào tháng 11/2009. Việt Nam là nơi phân bố hai loài gấu ngựa (ursus thibeanus) và gấu chó (helarctos malayanus). Cả hai loài này hiện bị đe dọa nghiêm trọng bởi nạn sắn bắt, buôn bán trái phép phục vụ nhu cầu khai thách mật để làm thuốc.
Phạm Mạnh