Là cánh đồng lớn thứ hai Tây Bắc, Mường Lò mang trong mình những giá trị văn hóa to lớn, đặc biệt của đồng bào dân tộc Thái. Tuy nhiên, nơi đây đang đứng trước nguy cơ bị ô nhiễm nghiêm trọng do nhà máy tinh bột sắn Nghĩa Lộ của Công ty TNHH Minh Quang không tuân thủ các biện pháp bảo vệ môi trường khi vận hành.
Mặc dù Nhà máy Chế biến tinh bột sắn Nghĩa Lộ đang chạy không hết công suất, song khu vực bản Sang Đốm, xã Nghĩa Lợi, thị xã Nghĩa Lộ (tỉnh Yên Bái) nơi nhà máy tồn tại vẫn bị bao trùm bởi mùi chua thối. Chị Hoàng Thị Xiên (33 tuổi, người dân tộc Thái) bức xúc cho biết: Nhà mình cách mấy cái hồ chứa bã sắn của nhà máy có 50 mét nên phải hít đủ những mùi do nhà máy gây ra. Mấy hôm nay trời mát mẻ còn đỡ, chứ những hôm trời nắng, mùi bốc lên nồng nặc khiến mọi sinh hoạt của gia đình hầu như bị đảo lộn. Nhất là gần một tháng nay, nhà máy chuyển sang chạy vào ban đêm, gia đình hầu như không ngủ được do mùi hôi thối.
Cùng chung hoàn cảnh với nhà chị Xiên, thời gian qua 94 hộ dân trong bản Sang Đốm cùng nhiều gia đình tại các bản lân cận cũng phải sống trong bầu không khí nặng mùi xú uế do nhà máy tinh bột sắn Nghĩa Lộ gây lên. Không chỉ gây ô nhiễm không khí, nước thải của nhà máy còn gây hoang mang cho người chăn nuôi gia súc trong vùng khi từ đầu năm đến nay, nhiều con trâu bò trong bản bỗng dưng chết với những hiện tượng khác thường. Ông Hoàng Văn Hoanh, bản Sang Đốm cho biết: Không biết có phải do nước thải nhà máy hay không mà con trâu của gia đình từ khi uống phải nước gần khu vực nhà máy tự nhiên bị chướng bụng, đi ngoài, chữa trị mãi không khỏi. Trâu chết nên vụ vừa rồi gia đình tôi không có sức kéo để làm ruộng. Như gia đình ông Hoanh, trong bản Sang Đốm còn nhiều hộ khác cũng có trâu bị ốm với những hiện tượng tương tự.
Trước bức xúc của người dân, ngày 23/2 vừa qua, Chi cục Bảo vệ môi trường Yên Bái đã tiến hành kiểm tra việc tuân thủ các biện pháp bảo vệ môi trường của nhà máy. Qua kiểm tra cho thấy Công ty TNHH Minh Quang đã có những sai phạm rõ ràng: dù thời gian đăng ký chạy thử từ ngày 13/10/2010 đến ngày 13/1/2011 nhưng đến thời điểm kiểm tra, nhà máy vẫn đang hoạt động trong khi Công ty chưa có báo cáo về việc chạy thử nghiệm công trình xử lý nước thải, chưa thực hiện quan trắc hiện trạng môi trường năm 2011, chưa lập hồ sơ đăng ký nguồn chất thải nguy hại. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu Công ty dừng ngay hoạt động sản xuất tại nhà máy và có báo cáo kết quả vận hành thử nghiệm công trình xử lý nước thải gửi Sở Tài nguyên và Môi trường để đánh giá hiệu quả xử lý của hệ thống xử lý nước thải. Dù chưa có kết luận về mẫu nước thải để đánh giá tính hiệu quả hệ thống xử lý nước thải của nhà máy nhưng với những vi phạm vừa qua cho thấy Công ty TNHH Minh Quang đang phớt lờ các quyết định của cơ quan quản lý. Trong lần vi phạm trước, do không tuân thủ những quy định về bảo đảm môi trường, cơ quan chức năng đã yêu cầu nhà máy chỉ được tiếp tục hoạt động sau khi được UBND tỉnh phê duyệt và công ty phải hoàn thành hệ thống xử lý nước thải mới. Tuy nhiên trong thời gian chờ đợi, Công ty đã tự ý lắp đặt, xây dựng hệ thống xử lý nước thải khác và cho hoạt động trong khi đang chờ UBND tỉnh phê duyệt phương án xử lý nước thải mới.