Quyền lợi của người tiêu dùng (NTD) bị xâm phạm khi phải trả tiền mua những sản phẩm không đạt chất lượng và hủy hoại môi trường sống của chính mình. Vì vậy, NTD cần sử dụng quyền của mình: sử dụng sản phẩm xanh, tẩy chay "sản phẩm đen" để bảo vệ chính mình và môi trường xã hội.
Sử dụng sản phẩm "xanh"
Năm 2010, khi Công ty CPHH Vedan Việt Nam bị phát hiện xả thải làm ô nhiễm sông Thị Vải trong hơn 10 năm, NTD đã đồng loạt tẩy chay sản phẩm rất quen thuộc này. Các nhà phân phối lớn như Co.opMart, BigC… cũng dỡ bỏ sản phẩm của Vedan khỏi các kệ hàng trong siêu thị. Động thái quyết liệt của chính quyền, người dân và các nhà phân phối đã buộc Vedan phải đầu tư các hệ thống xử lý chất thải, thay đổi dây chuyển sản xuất. Khi công ty này nghiêm túc thực hiện và có giấy chứng nhận đạt chất lượng thì các siêu thị mới đưa sản phẩm của Vedan quay lại và NTD mới sử dụng lại.
Tuy nhiên, cũng như nhiều sự việc trước đó, NTD chỉ biết quyền lợi của mình bị xâm phạm khi cảnh sát môi trường vào cuộc và bắt quả tang các công ty gây ô nhiễm, sự việc được giới truyền thông công bố rộng rãi. Thường là, nhiều người vẫn chưa biết về quyền tiêu dùng của mình bởi không có thông tin. Để khuyến khích NTD có thói quen sử dụng sản phẩm "xanh", tẩy chay các sản phẩm "đen", trong tháng 6 này, UBND TP Hồ Chí Minh và Sở Công thương đã chấp thuận cho SaigonCo.op tiếp tục tổ chức Chiến dịch "Tiêu dùng xanh" lần thứ hai. Tại lễ phát động, bà Nguyễn Thị Hồng, Phó Chủ tịch UBND TP cho biết, việc tổ chức chiến dịch tiêu dùng sản phẩm xanh vừa là bảo vệ NTD, vừa buộc các doanh nghiệp sản xuất phải thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường vừa thay đổi thói quen có hại. Đây cũng là việc làm thiết thực và cấp bách để bảo vệ môi trường, vì TP Hồ Chí Minh là một trong 10 đô thị bị ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu.
Năm nay, Chiến dịch "Tiêu dùng xanh" sẽ được tổ chức trong 28 ngày, từ ngày 6-6 đến ngày 3-7 tại hệ thống Co.opMart trên toàn quốc. Trong các ngày này, hệ thống Co.opMart sẽ tổ chức nhiều chương trình khuyến mãi, quà tặng để thu hút NTD đến siêu thị và tìm hiểu về tiêu dùng xanh. Cùng với đó, 3.000 sinh viên, đoàn viên, thanh niên ở các trường đại học và các tỉnh sẽ tiến hành phát cẩm nang và đi đến tận nhà để vận động người dân tiêu dùng "xanh". Các trường đại học cũng tổ chức cuộc thi về ý tưởng khuyến khích tiêu dùng xanh với giá trị giải thưởng là 10 triệu đồng…
Thực hiện quyền giám sát
Trên thực tế, NTD luôn có ý thức sử dụng những sản phẩm xanh, bảo vệ môi trường. Tháng 9-2010, trong Chiến dịch "Tiêu dùng xanh" lần thứ nhất, sức tiêu thụ các sản phẩm được gắn nhãn "xanh" trong hệ thống siêu thị Co.opMart đã tăng 30-40%. Theo đại diện Co.opMart, trong tháng "Tiêu dùng xanh" năm nay hệ thống siêu thị sẽ vận động và giữ mức tăng trưởng doanh thu hơn 40% cho các doanh nghiệp có sản phẩm "xanh".
Theo Ban tổ chức, các sản phẩm đưa vào chương trình là của các doanh nghiệp được UBND TP Hồ Chí Minh chứng nhận là Doanh nghiệp xanh; sản phẩm của các doanh nghiệp được Bộ TNMT phối hợp với Hội Liên hiệp Khoa học kỹ thuật Việt Nam chứng nhận Thương hiệu xanh. Bên cạnh đó, cơ hội cũng mở ra với các doanh nghiệp chưa có được chứng chỉ "xanh" cùng tham gia bằng cách cho họ cam kết thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp này được sở TNMT các tỉnh, thành chứng nhận hoặc giới thiệu đã và đang thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường hoặc ký vào bảng cam kết thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường theo mẫu của Ban tổ chức đưa ra.
Cũng theo Ban tổ chức, việc cho các doanh nghiệp chưa đạt chứng chỉ "xanh" cùng tham gia bằng cách tự cam kết là bởi doanh nghiệp đạt chứng chỉ “xanh” với các tiêu chuẩn ngặt nghèo chưa nhiều. Bên cạnh đó, việc cho các doanh nghiệp khác tham gia nhằm khuyến khích và tạo động cơ cho các doanh nghiệp từng bước thực hiện tốt hơn công tác bảo vệ môi trường. Ban tổ chức của chương trình "Tiêu dùng xanh" sẽ giám sát các doanh nghiệp này bằng cách sẽ chuyển các cam kết về quận, huyện để kiểm tra, nếu không đạt sẽ loại bỏ. Bên cạnh đó, danh sách các doanh nghiệp này cũng được công bố để NTD cùng thực hiện quyền giám sát. Nếu phát hiện doanh nghiệp nào chưa đạt tiêu chí "xanh" trong chương trình, NTD cần thông báo cho Ban tổ chức biết để bảo vệ quyền lợi của mình, buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh hoạt động sản xuất để bảo vệ cộng đồng.